Πρωτομαγιά και Λαογραφία

Οι εορτές του Μαΐου έχουν πανάρχαια καταγωγή και σχετίζονται με τον κύκλο των εποχών και την αναγέννηση της φύσης. Από πολλούς ιστορικούς και εθνολόγους θεωρούνται επιβιώσεις αγροτικών λατρευτικών εκδηλώσεων και μυστηριακών ιεροτελεστιών σχετικών με τη γονιμότητα των φυτών και των ζώων. 

Οι εορτές αυτές, από τις σημαντικότερες του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, συχνά συνδέονταν με θρησκευτικές εορτές (όπως της χριστιανικής Πεντηκοστής) και τελούνταν είτε την πρώτη μέρα του μήνα είτε την πρώτη Κυριακή του, έως ότου συγχωνεύτηκαν στην εορτή της Πρωτομαγιάς.


Όσον αφορά τον ελλαδικό χώρο, την τελευταία μέρα του Απριλίου και το πρωί της Πρωτομαγιάς, εύθυμες συντροφιές από νέους (που ονομάζονταν μάηδες) συνήθιζαν να πηγαίνουν στα δάση, όπου έκοβαν ένα δέντρο ή έναν ανθισμένο κλώνο (μάης ή μαγιόξυλο) τα οποία περιέφεραν από σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας εύθυμα τραγούδια που υμνούσαν την άνοιξη.

 

Συχνά, γύρω από το δέντρο (που το έστηναν στη μέση της πλατείας) διοργανώνονταν χοροί, κατά τη διάρκεια των οποίων οι μάηδες τραγουδούσαν λαϊκά τραγούδια (τα μαγιάτικα) και οι ερωτευμένοι τοποθετούσαν ένα ανθισμένο κλωνάρι, σύμβολο της αγάπης, στην πόρτα ή στο παράθυρο της αγαπημένης τους. 

Στη συνέχεια γίνονταν εκλογές για τη ζευγάρι του βασιλιά και της βασίλισσας του Μάη (είτε μόνο της βασίλισσας), έπειτα από αγώνα επιδεξιότητας, ο οποίος για τους υποψήφιους βασιλιάδες μπορούσε να είναι μια ιπποδρομία για να φτάσουν στο δέντρο του Μάη ή το σκαρφάλωμα στην κορυφή του, όπου ήταν τοποθετημένο ένα βραβείο (τα μεταγενέστερα δέντρα της αφθονίας αποτελούν μια παραλλαγή αυτού του αρχαίου εθίμου). Έπειτα, γύρω από τον νέο και το κορίτσι παίζονταν σύντομα θεατρικά έργα (τα οποία επίσης ονομάζονταν μάηδες).

Στο τέλος, εξέχουσα θέση κατείχε ο γελωτοποιός, ο οποίος ήταν ο τελευταίος που σκαρφάλωνε στο μαγιόξυλο. Αλλά, ενώ ο Μάιος αναμενόταν ανυπόμονα και ο γιορταζόταν με τόσες χαρούμενες εκδηλώσεις, είχε επίσης τη φήμη περιόδου με πολλές κακές ώρες, κατά την οποία, σύμφωνα με τις λαϊκές προλήψεις, έπρεπε να αποφεύγονται τα ταξίδια, οι γάμοι και κάθε είδους δοσοληψίες.
 

Έως σήμερα (αν και τα πρωτομαγιάτικα έθιμα έχουν εξασθενήσει), οι άνθρωποι υποδέχονται τον Μάιο με τραγούδια και με γενική έξοδο στην εξοχή, απ’ όπου συνηθίζουν να φέρνουν και να κρεμούν στην πόρτα τους στεφάνι από πολύχρωμα λουλούδια, πρασινάδες και καρπούς), εκδήλωση παρόμοια με εκείνες των λαών της υπόλοιπης Ευρώπης, με τις οποίες, όπως πιστεύεται, μεταφέρεται από τους αγρούς στα χωριά και στις πόλεις η χαρά και η δροσιά της άνοιξης.

Επίσης, σε διάφορες περιοχές της χώρας γίνονται παραστάσεις οι οποίες μιμούνται τον θρήνο για έναν νεκρό, αλλά και την ανάστασή του, όπως στην Πορταριά του Πηλίου, στο Ζαγόρι της Ηπείρου (όπου η μιμική αυτή πράξη ονομάζεται Ζαφείρης), στην Καστανιά της Στυμφαλίας (όπου το έθιμο ονομάζεται Φουσκοδέντρι) κ.ά. Οι παραστάσεις αυτές έχουν τις ρίζες τους στα αρχαία Αδώνια (βλ. λ.) και συμβολίζουν, όπως και εκείνα, την αναγέννηση της φύσης.

Η εργαυική Πρωτομαγιά

Το 1889, το Διεθνές Συνέδριο του Παρισιού καθιέρωσε την 1η Μαΐου ως διεθνή εργατική γιορτή, σε ανάμνηση της απεργίας των εργατών των ΗΠΑ, η οποία πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 1886 στο Σικάγο, με κεντρικό σύνθημα «8 ώρες εργασία, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνος» και είχε αιματηρή κατάληξη, καθώς εκατοντάδες απεργοί σκοτώθηκαν στις συμπλοκές με την αστυνομία που ακολούθησαν. Ωστόσο, στις ίδιες τις ΗΠΑ δεν εορτάζεται την ίδια ημερομηνία.

Πηγή:http://helectra.wordpress.com